Niet alle vrouwen hebben een baarmoeder

Nieuws 17 juni 2022 door Janneke Stegeman

Bijna een op de tien Nederlanders zou het een probleem vinden als hun kind les zou krijgen van een transgender persoon, blijkt uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau dat in mei gepresenteerd werd. Ik schrik daarvan. De afgelopen jaren is er veel meer aandacht voor genderdiversiteit. Als je geen kennis hebt over genderdiversiteit, is het nogal lastig jezelf en anderen te begrijpen en te accepteren. Er is ook een keerzijde van die aandacht: het lijkt alsof ik geen krant kan openslaan, of er staat een artikel in over ‘genderideologie’ of het gevaar dat transgender vrouwen zouden vormen. Daar schrik ik nog veel meer van. 

Dragqueens en De Beauvoir

Ergens begin deze eeuw namen huisgenoten me mee naar de jaarlijkse Playback Dragqueen Contest die onderdeel is van de Amsterdamse Pride week. Ik vond het fantastisch: de over-the-top-make up, de kapsels, de pruiken, de outfits, de uitbundigheid. Dat verbaasde me in eerste instantie, want zelf was ik destijds niet uitbundig, niet over-the-top en mijn non-descripte kledingstijl had geen enkele overeenkomst met wat ik op het podium zag. Uitgesproken vrouwelijke kleding paste niet bij me, dacht ik. Het was ook voor het eerst dat ik me realiseerde dat je aankleden als vrouw een act is, een performance. Of je je nu wel of niet identificeert als vrouw, of je nu een cisgender of een transgender vrouw bent. Simone de Beauvoir had gelijk: niemand wordt geboren als vrouw, je wordt tot vrouw gemaakt. 

Opeens was ik een ‘echte’ vrouw

Pas jaren later ontdekte ik zelf de lol van die performance. De transformatie die jurken en make-up teweegbrengen, in mezelf en ook in hoe ik word waargenomen. Opeens was ik een ‘echte’ vrouw, ik wist niet dat ik het in me had. Die bevestiging voelde verwarrend, het was vleiend en bedreigend tegelijk. Net zoals toen ik zwanger werd en een kind kreeg: ik deed wat voor sommigen bij uitstek vrouwelijk is. Tijdens mijn zwangerschap meldde hoogleraar sociale geografie Jan Latten dat Nederlandse vrouwen meer kinderen moesten krijgen. Tenminste 2,1 per Nederlandse baarmoeder, had hij berekend. Je lichaam is niet van jou, je staat ten dienste het Nederlandse volk. En ik deed wat de bedoeling was, zo niet wat mijn bestemming is als witte vrouw. (Natuurlijk wist ook Latten dat Nederland wel degelijk groeit, maar door immigratie.)

Ruimte van vrouwen is beperkt

Hoe het gefantaseerde ideaal van de vrouw er precies uitziet, blijft deels impliciet. Maar wie als vrouw opgroeit, krijgt vanzelf mee hoe smal de bandbreedte is waarin je geacht wordt jezelf te bewegen. Een kleine greep uit eigen ervaringen: je moet steeds glimlachen, je elegant en sexy kleden, je mag niet flirten als je niet ook met degene naar bed gaat etc. Transgender vrouwen zetten vraagtekens bij al die benepen, seksistische connotaties over vrouw-zijn. Alleen al door hun bestaan: niet alle vrouwen hebben een baarmoeder. Er zijn allerlei manieren om vrouw te zijn. Chromosomen, geslachtsdelen, beleving van gender en nurture kunnen daar allemaal een bijdrage aan leveren, in allerlei variaties. En geen van die uitdrukkingsvormen en diversiteiten aan vrouwelijke identiteiten is onbedreigd of onweersproken. Voor iedereen die het wil zien, is het duidelijk dat de ruimte van vrouwen zowel publiek als privé beperkt is. Ook waar de afgelopen decennia meer ruimte is ontstaan voor vrouwen om zelf te beslissen over hun eigen lichaam, is die nooit vanzelfsprekend en altijd bedreigd – zie het recht op abortus. 

Trans right zijn human rights

Als vrouw vind ik het extra storend dat mannen zich opwerpen als beschermer van vrouwen door transgender vrouwen verdacht te maken. Alsof transvrouwen erop uit zijn kleedkamers binnen te dringen, of sportwedstrijden te winnen. Nog vaker dan cisgender vrouwen worden transgender vrouw slachtoffer van uitsluiting en geweld. Wat ik bedoel is: we zijn bondgenoten, of zouden dat moeten zijn, transgender vrouwen, vrouwen en iedereen die geen witte hetero cisgender man is. Dat trans rights human rights zijn, zou een open deur moeten zijn. Dat zou een open deur moeten zijn, net als dat transgender vrouwen zijn. Wie niet opkomt voor alle vrouwen, verdedigt uiteindelijk alleen de rechten van het gefantaseerde ideaal van de vrouw. En zelfs de witte hetero cisgender vrouw die (witte) kinderen baart (en nooit een abortus heeft ondergaan) en die ondanks dat baren toch ‘gewoon’ (bijna) fulltime werkt, zoals ik, heeft veel te verliezen als vrouwenrechten niet worden verdedigd.