Dit nieuwe jaar schrappen we hoop uit ons vocabulaire

Nieuws 26 januari 2022 door Leendert Vooijce

Regelmatig fiets ik het centrum van Amsterdam uit, onder het Rijksmuseum door, over het museumplein naar huis. Ook vanavond. Aan het einde van de fietstunnel zie ik iets nieuws aan de kop van het plein staan. Een wit blok, 4 bij 2,5 meter. Zo uit een cartoon hier voor mijn fiets gevallen staat er een enorme witte hand versierd met bloempjes. De wijs- en middelvinger zijn gekruist alsof ze een toi, toi, toi, over de stad uitspreekt. En daarbij, een belangrijk detail in het geheel, staat er H O P E over de vingers uitgespeld. 

Wereldleiders gooien euro’s in het water voor een beter klimaat

Hoop. Ik wil het dit nieuwe jaar niet tegenkomen, noch op straat noch in het publieke debat. Hoop, zoals ik het bijvoorbeeld afgelopen oktober tegenkwam tijdens de G-20 klimaattop in Rome. Het moment van de groep wereldleiders, als afsluiter van de top, voor de Trevifontein. Stuk voor stuk staan ze klaar om een munt over hun schouder in het water te gooien. Ik zie Merkel in het oor van Mario Draghi fluisteren: Nou, op goed geluk dan maar. Waarna er twintig muntstukken in het water plonzen. Een groteske afsluiter van een tegenvallende top. Want ook al zijn alle wereldleiders voor een stevigere aanpak, concrete plannen blijven uit waardoor we nu al kunnen voorzien dat de doelstellingen niet behaald worden. Maar wel dit eensgezinde fotomoment vol hoop. Hoop is een symbool geworden binnen een marketingstrategie. Een zachtaardige afleidingsmanoeuvre, want iedereen kent de hoop op een goede afloop en die gedachte troost.

Don’t look up

De scene langs de Trevifontein zou zó in de Netflix film ‘Don’t Look Up‘, door Adam McKay, gesneden kunnen worden. De pas verschenen film doet weergave van een idee dat politiek en machthebbers, met de mediawereld daar omheen, niet per se bezig zijn met het oplossen van dat wat zich in deze wereld aan rampen opdoemt. Of hier op z’n minst een waarachtige weergave van doen. In het geval van Don’t Look Up, een meteoriet die richting de aarde toert en een alles vernietigende impact zal maken. Maar zelfs in de dreiging van deze apocalyptische situatie staat voor de politici, machthebbers en media boven alles het eigenbelang, scoren en winst. 

“You cannot go around telling people that there is a 100% chance that they’re gonna die.”

(President Orlean, karakter uit Don’t Look Up)

Ik zag deze satirische sciencefiction afgelopen maand en het kent vele quotes en momenten die in de context van de film steengoed werken en mij lachend door het plot heen leiden. Des te verdrietiger het moment dat de meteoriet inslaat, iedereen dood. En ik voel dat er ook een steen in mijn maag neerploft. Ik ben erin getrapt, opnieuw, en het lijkt ons allemaal steeds weer te gebeuren. Het vallen voor de symboliek dat er iets mooiers is dan de realiteit.

Een conspiracy theorie, hoop doet leven

De gevaarlijkste conspiracy theorie is natuurlijk; hoop doet leven. Daarmee; welkom Minister-President, u mag het nog een keer proberen. Met het meest diverse kabinet ooit, de helft ervan is vrouw. Het kabinet oogt slim en fit. Het doet de hoop ontvlammen tot een fikse fakkel die onze Minister-President breed glimlachend op het bordes bij de Koning heen en weer zal wapperen. Volg mij, ik koers de weg! 

Ik haat hoop

Als ik zeg, ik haat hoop, heb ik het niet over het telefoongesprek met mijn moeder waarin ze vertelt dat ze corona heeft en ik zeg te hopen dat ze geen ernstige klachten zal ontwikkelen. Ik heb het er over dat we wederom een Minister-President in de macht hijsen na desastreuse fouten. Deze man is met zijn regering afgezet vanwege een grove schending van de grondbeginselen van de rechtsstaat, het toeslagenschandaal met tienduizenden slachtoffers. Maar het nieuwe kabinet oogt slim, fit, en is divers. Dus we hopen op het beste!

Hoop is een onzuiver verlangen.
Alles is. 
Dus, we zien het wel? 

Zo sta ik aan de rand van het museumplein nog wat tegen de tegels aan te trappen. Bij de enorme witte hand van hoop, het sculptuur van Pieter Ceizer. De beste wensen, gelukkig nieuw jaar, op een hoopvol 2022, klinkt er nog na in mijn hoofd. Ik merk dat hoop mij doet wankelen. Maar wat breng je in tegen de hoop? Hoop lijkt bijna heilig. Toch voel ik steeds die steen in mijn maag en het gevoel dat ik ergens in heb geloofd wat niets was. Ik heb mij laten koersen op hoop en goed geluk, maar volgens mij kan de mens het aan om te horen dat, wanneer het zo moge zijn, er een kans van 100% is om te sterven.

Niet hoop maar de werkelijkheid biedt troost

We moeten woorden vinden om de realiteit te blijven omschrijven en benoemen. Dus ik zou willen pleiten om vanaf nu hoop te verwijderen als optie om ergens op te kunnen reageren. Gewoon eventjes schrappen uit ons vocabulaire. Een oproep aan politici, machthebbers, media en opiniemakers er omheen, dit experiment te starten. Laten we proberen taal te vinden om dat wat zich in het leven ontvouwt te kunnen communiceren. Zodat we geen lege symboliek nodig hebben, maar het op een dusdanige manier proberen zodat de werkelijkheid zelf troost biedt.