OPZIJ! Van penisnijd naar Koffietijd

Nieuws 21 maart 2023 door Leendert Vooijce

De achtste maart was het weer internationale vrouwen dag. Voorafgaand aan deze dag was er op vijf maart de ‘Feminist March’ op de Dam in Amsterdam. Het feminisme kent een nieuwe golf, en is een groot urgent thema op verschillende politieke en sociale lagen binnen de internationale cultuur. Er wordt een nieuwe en bredere betekenis gegeven aan het feminisme, vooral door jongeren.

Het lijkt mij daarom een gouden tijd voor het oudste radicaal feministische maandblad van Nederland. De OPZIJ. Het blad bestaat dit jaar vijftig jaar. De eerste uitgaven van de OPZIJ waren begin jaren ’70 onder leiding van Hedy d’Ancona feministische pamfletten. Koppen als ‘Een pen gedoopt in penisnijd’ sierde de cover. Vervolgens pionierde Cisca Dresselhuys vanaf 1982 verder met bijvoorbeeld De Feministische Meetlat. Waarin ze veel politici en andersoortige prominente mannen bevroeg over hoe zij naar vrouwen en vrouwelijke kwaliteiten keken. Wat spraakmakende interviews opleverde. Zo wist Cisca bij Bram Moszkowicz te ontfutselen ‘Een vrouw die niet voor me wil koken, flikker ik eruit’. Zij en de verschillende vrouwen om hen heen gaven moedig vorm aan het feminisme van die tijd.  

Kooktips voor feministen 

Met het vijftigjarig bestaan van de OPZIJ werden twee nieuwe hoofdredacteuren geïntroduceerd, Noémi Prent en Marleen Hogendoorn. Tijdens de Feminist March, waar iedereen met een protestbord of spandoek liep, protesteren Noémi en Marleen met de cover van de OPZIJ in de hand. 

Deze nieuwe feministische vaandeldragers zaten ook recentelijk bij Koffietijd om het feestje compleet te maken. Hier vertelde zij natuurlijk over het jubileum, hun functie en de veranderingen van het feminisme door de jaren heen. Noémi en Marleen krijgen alle mogelijkheid om hun ‘moderne’ visie op het feminisme te geven en hun koers van het maandblad te bespreken. Alleen komen zij niet verder dan het opnoemen van hedendaagse thema’s en vooral de ‘leuke’ rubriekjes die het blad heeft. Ergens in het interview waagt Noémi ook nog te zeggen dat ze ‘soms ook geen zin heeft gehad zich met vrouwenrechten bezig te houden’. Iets wat onder de leiding de bezielende leiding van iconen Hedy d’Ancona of Cisca Dresselhuys je ontslag zou betekenen.

Het maandblad hoopt door een breed publiek te bereiken te kunnen blijven bestaan. Door middel van kooktips en een rubriek met een bekende Nederlander. En dat is dan de tussenstand van 50 jaar radicaal feminisme.

Geen protestblad maar moneymaker

Terwijl de wereld bruist en borrelt van de andersoortige ideeën, plannen, gedachten. Die veelal een wortel hebben in het feminisme. Lukt het de OPZIJ niet om hierop aan te haken.

Het is een maandblad geworden dat geen levenskracht meer heeft om voorloper te blijven. Dat waaghalzend een standpunt inneemt, en een podium genereert voor wat het feminisme nu biedt en bezighoudt. Bij het ‘nieuwe’ OPZIJ hangt er niets meer van af. Het maandblad heeft geen bestaansrecht meer, maar men wil dat het maandblad blijft bestaan. Dus gaat het nog maar om één ding. Geld verdienen. 

Ten onder aan het patriachale kapitalisme

In een tijd waarin feminisme de pleinen vol krijgt voor protest, haakt OPZIJ af. Thema’s die al vanaf het oprichten van de OPZIJ werden besproken, zoals de ongelijke beloning van werk tussen mannen en vrouwen, de orgasmekloof. Maar ook nieuwe thema’s als rechten en bescherming van en voor de trans- en genderdiverse mens. Juist nu moeten we vanuit de feministische en feminiene blik naar alternatieven zoeken voor onze westerse patriarchale samenleving.

Allemaal onderwerpen die hoog op de sociaal maatschappelijke agenda staan. En ook een groot onderdeel zijn van de huidige popcultuur. Het lijkt alsof het allemaal zo over het hoofd van de nieuwe eindredactie vliegt, en dat is jammer. Vooral voor de OPZIJ, niet alleen omdat er een instituut dat vijftig jaar aan kennis en kunde heeft opgebouwd rondom het feminisme lijkt te verdwijnen, maar vooral dat een radicaalfeministisch platform toch ten onder dreigt te gaan aan het patriarchale kapitalisme.