Van de rivier tot aan de zee, de eenstaatoplossing

Nieuws 1 december 2023 door Lev Avitan

Een staat bouwen op de structurele bezetting van Palestina en de etnische zuivering en genocide van het Palestijnse volk is ronduit verwerpelijk. Negen miljoen joodse Israëli’s verdrijven, of nog erger, uitmoorden is evenzo verwerpelijk. Wat doen we met dit existentiële dilemma? Als joods-Marokkaans & Turkse Nederlander met een moeder die heel haar leven een trotse Marokkaanse Israëliër is geweest heb ik me sinds ik jong ben al verdiept in de geschiedenis van Israël. De jaartallen, sleutelfiguren en verdragen zijn bij mij bekend. Nu sinds 7 oktober de extreme proporties van het geweld aan het licht komen en toegenomen zijn wil ik een moment stilstaan bij een mogelijke toekomst.

Wederzijdse argumenten om doden te rechtvaardigen

Geen enkel argument waarmee we om de oren gegooid worden lijkt een oplossing voor het bovenstaande dilemma te zijn. Het zelfverdedigingsargument wordt gebruikt om een genocide recht te praten. Het ‘Hamas gebruikt burgerschilden’ argument wordt gebruikt om de grote aantallen burgerdoden recht te praten. Het ‘Palestijnse kinderen worden opgeleid tot Jodenhatende terroristen’ argument wordt gebruikt om recht te praten dat de helft van de mensen gedood door Israëlische bombardementen kinderen zijn. 

Wraak als sentiment is geen oplossing

Ik kan verzet tegen de onderdrukker begrijpen en begrijpen hoe na 75 jaar verdrijving, bezetting, apartheid, uitmoording en onderdrukking een mens extreme maatregelen omarmt zoals het oppakken van een wapen. Ik, vanuit mijn veilige bubbel hier in Nederland, ben sowieso niet in staat te bepalen hoe mensen in verzet komen tegen hetgeen dat hun bestaan praktisch onleefbaar en uitzichtloos maakt. Enige wat ik wel kan zeggen is dat het dilemma uit de eerste regels van deze column niet opgelost kan worden door het ‘dood aan alle Israëli’s’ sentiment en ook niet het ‘verdrijven van alle Israëli’s’ sentiment. 

Eén staat met Palestijnen én Israëli’s 

Als we dus zeggen aan de ene kant dat de Palestijnen recht hebben om weer naar hun land te keren, kijken wat er nog over is en hoe er ruimte gemaakt kan worden voor hun terugkeer. En als we aan de andere kant kijken hoe er een staat gemaakt kan worden waarin zowel de huidige Israëli’s als de Palestijnen binnen het grondgebied en in de diaspora samenleven. Dan stellen we in principe een eenstaatoplossing voor. 

Het klinkt onmogelijk he? Dit zou betekenen dat Israëli’s onwijs veel macht en ruimte inleveren om samen te gaan leven met een volk dat de afgelopen 75 jaar moordaanslagen heeft beraad en gepleegd op Israël. En andersom dat de Palestijnen gevraagd wordt om samen te leven met het volk dat hen heeft verdreven, onderdrukt en uitgemoord. Deze vraag wordt nog verder bemoeilijkt door de asymmetrie van dit geweld, aangezien het systemische leed dat de Palestijnen wordt aangedaan in proportie en omvang vele malen groter is dan andersom. Toch klinkt dit, voor mij althans, niet onmogelijk. 

Lessen van Zuid-Afrika

De Zuid-Afrikaanse Waarheids- en Verzoeningscommissie kan ons wellicht wat inzicht bieden. Al vanaf de 17^e eeuw werd de Zwarte en Gemengde gemeenschap in Zuid-Afrika ondergeschikt gemaakt aan de witte kolonisten. Toen in 1948 de Nationale Partij aan de macht kwam werd tot 1994 ook formele apartheid ingevoerd. Apartheid hield in dat je huidskleur bepaalde welke vrijheden en rechten je had, hoe donkerder je was, hoe minder rechten je had. Extreem geweld werd toegepast tegen de Zwarte en Gemengde personen. 

Toen apartheid formeel in 1994 werd opgeheven in Zuid-Afrika deed een vergelijkbaar dilemma als in deze column zich voor. De onderdrukte gemeenschap werd gevraagd weer een volk te vormen met dezelfde mensen die hen onderdrukten en de onderdrukkers met de mensen die zij reeds als minderwaardig hebben beschouwd en behandeld. 

De Waarheid- en Verzoeningscommissie

De manier waarop Zuid-Afrika dit dilemma heeft proberen aan te pakken was middels het instellen van de Waarheids- en Verzoeningscommissie. De commissie wilde een zo volledig mogelijk beeld schetsen van alle mensenrechtenschendingen die zijn begaan onder apartheid. Hierbij werden slachtoffers gevraagd hun verhalen te delen in de vorm van openbare en publieke getuigenissen. En konden ook de daders daar publiekelijk hun betrokkenheid toegeven, de fout erin erkennen, spijt betuigen en werden zij vrij in ruil voor deze eerlijke getuigenis vrijgesproken van hun daden. Op deze manier werd geprobeerd de waardigheid van de slachtoffers te herstellen en de kloof met de dader te verzoenen. 

Niet nog meer bloed, leed en dood

Laat me duidelijk zijn dat de raciale spanning en het racisme in Zuid-Afrika allesbehalve opgelost is. Maar dat publieke proces van verzoening is van buitengewone waarde en zeker het onthouden waard. Dus om terug te keren naar het existentiële dilemma tussen de Palestijnen en de Israëli’s: de enige manier om niet nog meer bloed, leed en dood op de hals te halen is een eenstaatoplossing waarin actief, structureel en systematisch actie ondernomen wordt met oog op waarheidsachterhaling, waardigheidsherstelling en verzoening. 

Dit kan niet zonder het betuigen van spijt, aangedane leed te erkennen, machtposities in te leveren opdat er echt gesproken kan worden van gelijkwaardigheid en democratie. En er ingezet wordt op massale deradicalisering, deprogrammering en het psychisch en lichamelijk helen van de opgedane wonden. In de hoop dat met een onderneming van deze aard er eindelijk vrijheid zal zijn in het gebied tussen de rivier en de zee.