Werd met de actie voor Oekraïne niet bovenal tv gemaakt?

Nieuws 18 mei 2022 door Leendert Vooijce

S’ochtends lig ik vaak een beetje naar buiten te turen. Ook deze morgen. Terwijl mijn handen het matras af schuiven opzoek naar mijn telefoon. Rijdt de tram langs, mensen fietsen rustig naar hun werk, het café tegenover mij is de stoelen al aan het buiten zetten. Ik open het scherm. Het is 24 februari. Ik lees dat Rusland Oekraïne is binnengevallen. Oorlog.

De hele ochtend zit ik in de carrousel van het NOS ‘breaking news’. Rond 12 uur realiseer ik dat ik het fragment van de vrouw die haar flat moet uitvluchten al meerdere malen voorbij heb zien komen. Ik blíjf kijken. In mij staat de wereld stil. 

De macabere marketing machine in tijden van oorlog.

Er zijn dagen en inmiddels weken voorbij. Een groot aantal Europese radiozenders speelden op 4 maart tegelijkertijd het nummer ‘Give Peace a Chance’ van John Lennon en Yoko Ono. Tijdens ‘Samen in actie voor Oekraïne’ bundelden wederom verschillende omroepen hun krachten. Een scala aan BN’ers draagt hun steentje bij, er klinken liedjes, er rijdt een bus door het land; er wordt geld op gehaald. De culturele sector organiseerde hARTFORUKRAINE. Iedere tijdlijn van mijn verschillende social-media platformen deelt met mij updates, acties, initiatieven. En overal zowel online als offline verschijnen Oekraïense vlaggen. Aan de gevel van het Stedelijk Museum Amsterdam hangt misschien wel de grootste. 

Eigenlijk een massa ritueel, een groot menselijke beweging die naar aanleiding van een gebeurtenis ergens collectief aandacht aanbesteed als vorm van heling. Zoals ook het lichaam al haar energie steekt in het genezen van een wond.

Direct realiseer ik me dat ik mij in de afgelopen weken nergens in het openbaar heb uitgesproken. Zelfs geen blauw gele profielfoto. Ik ervaar een gekke druk die zich van buitenaf tegen mij aanduwt. Waardoor ik de Oekraïense vlag op mijn wangen stift en klaar sta om een selfie te maken, #hARTFORUKRAINE. Maar het is geen intrinsieke beweging. In mij staat de wereld stil. 

Als ik mijzelf zou omschrijven is cynisch niet het eerste woord dat ik zou gebruiken. Maar het is een houding die mij op dit moment gewaarwordt. Ik blader door de foto’s van mijn eigen goede bedoelingen, een strijdbaar gelaat met twee vlaggetjes op de wangen. Als ik mijzelf de vraag stel ‘wat zou ík in deze situatie kunnen doen’ is dat, die twee vlaggetjes, niet een antwoord dat zich formuleert. Heeft het kapitalisme mij losgezongen van mijn menselijke ervaringen? Heeft het kapitalisme ons losgezongen van onze menselijke ervaringen? 

Is de oorlog voorbij?

Door die persoonlijke realisatie, dat er een structuur buiten mij iets van mij verlangt. Verlangt van mij dat ik me uitspreek, dat ik deelneem, dat ik mij onderdeel maak en blijf. En dit altijd binnen een kapitalistisch verdien model. Kan ik mij haast niet ontdoen van het cynisme dat maakt dat ik de gezamenlijke radio actie ‘Give Peace a Chance’ niet vertrouw. Word er niet boven alles tv gemaakt tijdens de uitzending ‘Samen in actie voor Oekraïne’? Dat maakt dat ik de constante stroom aan delen van de Oekraïense vlag niet vertrouw. De vlag aan de gevel van het Stedelijk Museum Amsterdam is ook al weer vervangen voor een advertentie beeld van een lopende tentoonstelling. Is de oorlog voorbij? 

Inmiddels is het avond, buiten is het rustig, af en toe hoor ik wel een beschonken fietser met een rammelende kettingbak. In mijn donkere kamer is het scherm van mijn telefoon het enige licht. Ik ben in gesprek met een vriendin, ze komt uit Oekraïne. Haar moeder zit nog vast in Kiev. In een klap werd de oorlog tastbaar en het enige wat ik op dat moment wil en kan doen is haar vragen of ik iets voor haar kan betekenen.

Dat cynisme lijkt inherent aan die structuur en het systeem. Het is de houding van kapitalisme tegenover het massaritueel.  En daarin treden structuren als racisme en xenofobie ook in werking. Dat systeem is niet gebouwd op het geloof in menselijke waarden of goede bedoelingen. ‘Samen in actie voor Oekraïne’ is een tv-productie dat naast geld inzamelen en in informatie wil voorzien, ook kijkcijfers aan het scoren is. Niet alle artikelen en stukken gerelateerd aan de oorlog zijn nodig. Ook gaat het om clicks, likes, engagement. Ik geloof in de goede bedoelingen van de mens, maar niet in de structuur waarbinnen deze publiekelijk worden geuit. Het is dat systeem dat zich tegen mij aan duwt, en mij het gevoel geeft dat ik mij moet uitspreken ten aanzien van de wereld, alleen maar om onderdeel te blijven van de structuur. Maar in mij staat de wereld stil.

“If everything is an illusion, then our senses are sacred. Touching is sacred.”

Genesis P-Orridge